“Ya Rab, nasýl ulaþalým Senin rýzana…” diye bir düþünce geçiriyorsak içimizden, bir umulmadýk bir umman gelir önümüze. O yaradan ki Ekmel-i Kâinat Fahr-i Âlem Muhammed’i (s.a.s) yarattý, bizi nasýl sevdiðini kanýtladý. O sevdi, “Habibim” dedi. Biz de seversek oluruz O’nun mahbubu elbet...
Olmaz O’nsuz denizde yol alan, varmaz O’nsuz yollara çýkan, “Ýstersen yevm-i mahþerde þefaat; Kýl Habib-i Kibriyâ’ya salevât” diyoruz ve O’nun bizim için ne kadar çok önemi olduðunu tekrarlýyoruz.
Kur’ân’da önceki milletlerin nasýl ki bir düþmanla karsýlaþtýklarýnda, “Ya Rab, âhir zamanda göndereceðin son Nebî’nin yüzü suyu hürmetine bize yardým et!” niyazlarýný hatýrlarsak, bizler de O’na ümmet olduðumuz nisbetle bu yakarýþlarýmýzý daha bir yükseðe çýkarmalýyýz.
Öyle ki; Abdullah Demircioðlu Hocaefendi’nin, “Le kad kâne lekum fî Rasûlillâh; Kur’ân’da buyurur Hz. Allah; Aþkým Sanadýr ya Resûlallah; Ya Habiballah, Ya Þefîa’l-Muznibîn” þiiri;
Fuzulî’nin “Saçma ey göz aþkdan gönlümdeki yâre su, kim bu denli tutuþan odlara kýlmaz çare su” serpintisi varsa, Resûlullah âþýklarý için bizler de bu yazýmýzda aþký donmuþ uzuvlara, dinmiþ organlara, felçli hastalara þifa olan Ýmam Bûsirî’nin “KASÝDE-Ý BÜR’E”sinden bahsedeceðiz.
Bilindiði üzere Ýmam Bûsirî’nin tam ismi, Ebû Abdullah Þerefüddin Muhammed b. Said b. Hammad b. Muhsin el-Bûsirî’dir. Kendisi Peygamber Efendimize (s.a.s) yazdýðý þiirleri ile ün salmýþtýr. Meþhur Ýslâm âlimlerinden ve velilerindendir. Mýsýr’ýn Behnesâ þehrine baðlý Behþim’de, Hicrî 1 Þevval 608’de (7 Mart 1212) doðdu. Aslen Berberî olan Ýmam Bûsirî Fas’taki Hammad Kalesi’ndeki Habnunoðullarýndandýr. Hafýzlýktan sonra öðrenimine Kahire’de devam etmiþtir. Yazdýðý eserlerle Ýslâmî ve tâli ilimlere, Arab dili ve edebiyatýna ne kadar hâkim olduðunu göstermiþtir. Bir müddet vezir Zeyneddin Ya’kub Ýbn Zübeyr’in yanýnda görev yaptýktan ve Kahire’de çocuklara Kur’ân dersleri verdikten sonra ayrýldýðýný ve çeþitli diyarlar gezdiðini þiirlerinden ve kaynaklardan öðrenmekteyiz. Ýskenderiye’de seksen küsur yaþýnda vefat ettikten sonra kendi ismiyle anýlan camiin içerisindeki sað maksûreye gömülmüþtür.
Muhammed Bûsirî Ebu’l-Hasan eþ-Þazelî Hazretlerinden inâbe almýþ ve onun vefatýndan sonra yerine geçen Ebu’l-Abbas Ahmed el-Mürsî’ye intisâb etmiþtir. Mürþidi Ahmed el-Mürsî’yi medh u senâ eden, onun, zamanýn kutbu ve imamý olduðunu belirten mersiye yazmýþtýr. Ýhvaný büyük mutasavvýf Ýbn Atâullah Allah aþkýný iþlerken, kendisi Rasûl sevgisini iþlemiþtir. (DÝA, VI, 468-470)
Ýmam Bûsirî haksýzlýða karþý son derece duyarlý birisiydi. Ömrünün sonuna doðru nüzul hastalýðý geldiðinden, bedeninin yarýsý hareketsiz bir süre yaþamýþtýr. Yüce Allah’a hastalýðýna þifa vermesi için, Rasûllâh’ý vesile kýlarak çok dua etmiþtir. Ecmelü’n ve Ekmelü’n-nâs olan Peygamber Efendimizi medh u sena eden meþhur Kaside-i Bür’e’sini hazýrlamýþ, rüyasýnda Peygamber Efendimize sunmuþ ve þifa bulmuþtur. Ýmam Bûsirî’nin, bu þiirini hazýrlayýþýndaki samimiyeti hususundaki bilgileri ve þiirdeki gizemleri kýymetli hocamýz Abdullah Demircioðlu ile yaptýðýmýz söyleþi ile anlamaya çalýþalým.
“Kaside nedir, diyecek olursak; Kaside, sevgisi olan kiþileri medh u senâ etmekten ibarettir. Arab cahiliye devrinde baþlamýþ, Osmanlýlara kadar devam etmiþtir. Sultanlara haddi aþacak derecede medh u senalar yapýlmýþ olup, bunlar zaman zaman zulme dahi sebep olmuþtur. Osmanlýlarda tek tük aþýrý giden kaside yazarlarý olmuþtur ama padiþahlarýn itibar etmemesiyle pek tutulmamýþtýr.
Bizim Ýslâmî kasidelerde ayrý bir durum var. Peygamber Efendimizi (s.a.s) medhetme hususu var. Burada riya söz konusu olamaz, beklenti ancak sevaptýr. Cenab-ý Allah’a yakýnlýk O’nun rýzasýný kazanmaktýr. Çünkü Resûlullah’ý zaten Cenab-ý Allah medh u senâ etmiþtir.
Ýmam Bûsiri, nüzul hadisesi/felç olunca rüyasýnda Peygamber Efendimize (s.a.s) okumuþtur. O’da çok memnun olmuþ ve Hýrka-yý Þerifi, Ýmam Bûsirî’ye baðýþlamýþtýr. Ve uyandýðý zamanda Ýmam Bûsirî bu hastalýðýnda iyileþmiþtir. O günden bugüne bu kaside müslümanlar arasýnda þöhret bulmuþ, nüzul hastalýklarýna tedavi için okunmuþtur. Bu bir samimiyettir ve ihlâstýr. Eldeki dayanaðýmýz Ýmam Bûsirî, Nâbî gibi kimselerin ihlâsýdýr ve yalan söylemiyor olmalarýdýr. O’nun için Hadis ilminde de çok itimad edilen sahabilerden hadisler toplanmýþtýr. Binlerce hadis bizlere rivayet edile gelmiþtir. Bir de dinimizde yalan söylemenin yasak oluþu vardýr. Peygamber Efendimiz kendi hadisleri hakkýnda “Men kezebe ‘aleyye mutammiden fe’l-yetebevve’ mak‘adehû mine’n-nâr / Bana kasten yalan söyleyen kiþi Cehennemdeki yerini hazýrlasýn” buyuruyor. Gerçek müslüman, Resûlullah’a bu iftirayý yapamaz. Rüyasýnda görmediði bir þeyi gördüm diyemez. Rüya hususu da ayrý bir durumdur. Bunlarý Ýmam Bûsirî biliyor. Aþk düþmüþ gönüllerine. Ýslam’la meþbu olmuþ/kanmýþ bir kiþi hiç yalan söyler mi?”
Bu baðlamda Ýmam Bûsirî’nin aþkýndan bir nebze almayý ümit ederek 161 beyitten oluþan aþk ýrmaðý, feyiz denizinden bir nebze olsun istifade etmeyi düþünerek on bolümden oluþan kasidesini peyderpey aktaracaðýz. Burada Abdullah Efendiyle yaptýðýmýz söyleþi ýþýðýnda feyizlenmeyi arzuluyoruz. Resûlullah’ýn aþkýyla yanmayý ayýplayanlara, O Fahr-i Kâinat’ý sevmeyi bidat sayanlara bir cevap ve doðru yola ileten bir delil olacaðý ümidiyle devam ediyoruz. Kaside-i Bür’e’nin nasýl oluþtuðuna dair söyleþimize devam ederek bereketlenelim;
“Birinci bölüm Resûlullah’a olan aþkýný ele almaktadýr. 12 beyitten oluþmaktadýr. Bu bölüm Peygamber Efendimizin sevgisini, aþkýný muhabbetini anlatan bölümdür.
E min tezekküri cirânin bi zî selemin
Mezecte dem‘an cerâ min mukletin bi demi
(Ey benim dertli gönlüm! Selem aðaçlarýnýn süslediði vadideki komþularý hatýrladýðýn için mi gözlerinin ak ve karasýndan akan yaþý kan ile karýþtýrmaktasýn?)
Açýklama:
Gözlerinin yaþla dolduðunu ve neden dolduðunu soruyor kendisine. Burada “Zî selem” deniliyor. Manasý, “Selamet yeri.” Bu mevki sana hatýrlatýldýðýnda Medine-i Münevvere aklýna geliyor. Bundan dolayý kanla dolan gözyaþlarýný gözünden boþaltýyorsun.
Bu bölümden bir tane daha tercüme edebiliriz. (3. Beyit)
Fe mâ li ‘ayneyke in kultekfufâ hemetâ
Ve mâ li kalbike in kultestefik yehimî
(Ey gönül! Ýki gözüne ne oldu ki, onlara “kendinizi tutun, aðlamayýn” dedikçe o iki göz daha çok kanlý yas akýtýyorlar?
Ve kalbinde de ne oldu ki, “sakin ol, kendi gel” desen de, o aldýrmayýp ölçüsüz sevgisi, hayranlýðý ve delicesine aþk ve muhabbeti artýyor?)
Açýklama:
Senin iki gözüne ne oluyor ki, sen ona “artýk yeter aðlama, gözyaþý dökme” dediðin zaman; o gözyaþlarýný yine fýþkýrtarak akýtýyor.
Senin kalbine de ne oluyor ki, yani “artýk hüzünlenme, kederlenme, gam yapma” dediði zaman; elemi daha fazla, kederi gamý düþüncesi daha fazla oluyor, coþtukça coþuyor.
Açýklamalarýyla feyizyâb olduðumuz Abdullah Efendi’nin, Kaside-i Bür’e hakkýndaki deðerli yorumlarýný aktardýktan sonra gelecek sayýmýzda ikinci ve diðer bölümlerden bahsedebilme temennisiyle veda ediyor,
Hasta kullara, samimi dua ve yakarýþlarýnýzý esirgememenizi diliyoruz.
Bâkî selamlar...
