Ben sana O’na karşı gelmemeni söylememiş miydim?”dedi.

İmam Şâfiî Hazretleri, aslen ümmî (okuma-yazma bilmeyen), fakat gönlü ilm-i ledünnî ile dolu Şeybân-ı Râ’i gibi bir zatın önünde, anasının dizi dibinde oturan bir çocuk gibi mütevazı bir tavır içinde bulunur ve teveccüh için beklerdi. Hatta İmam-ı Hanbeli Hazretleri:

“Ey İmam! Şeybân-ı Râ’i gibi bir üm­miye karşı niçin bu kadar tevazu gösteriyorsunuz?”diye sorduğunda O:

“Ey İbn Hanbel, bizim ilim ve iman konu­sundaki sözlerimiz bu zatta fiilen yaşanılan bir hal ve davranış şeklinde tezahür etmiştir.”diye cevap ver­miştir.

Hatta İmam-ı Hanbel, imtihan etmek ve ilmi seviyesini ölçmek maksadıyla Şeybân-ı Râ’i Hazret­leri’ne fıkhın en çetrefil meselelerinden birkaç soru sormuş, aldığı pek ince ve nükte dolu cevap karşısın­da hayret etmekten kendini alamamış ve düşüp bayıl­mıştır. Bu hadiseden sonra da İmam-ı Şafiî ile birlik­te Şeybân-ı Râ’i’nin zikir ve sohbet meclislerine katılmışlar, diğer âlim ve öğrencilerine de sûfiyye meclis­lerine devam etmelerini tavsiye buyurmuşlardır.

İmam A’zam Ebu Hanife rahmetullah aleyhinve­fatından iki sene önce sûfiyye yolunu benimseyerek talebelerinden birine intisâb edip ondan tarikat aldı­ğı, vefatı esnasında da:

“Ömrümün son iki senesi ol­masaydı Nu’man helak olurdu”dediği bilinmelidir. [Mek­tûbât-ı Rabbânî]

İmam A’zam Hazretleri hadis-i şerifte de işaret edildiği üzere, abdest suyuyla birlikte akan günahın necasetini keşfen gördüğünden, abdest alımında kul­lanılmış suyun, tekrar abdest almak için kullanılamayacağına hükmetmiştir. [Şa’rani, Mi’zâ­nü’l-Kübrâ]

İmam Şa’rani Tabakat’ında, İmam Şâfi’i ile Ah­med b. Hanbel’in sûfiyye meclislerine devam etme ve onların zikir ve sohbetlerinde bulunma konusunda itina gösterdikleri, kendilerine;

“Zikir ve sohbetten baş­ka meşgaleleri bulunmayan sûfilerle niçin haşir-neşir oluyorsunuz?”denildiğinde de:

“Takva, zikir, mu­habbet ve ma’rifetten meydana gelen dini hayatın ana sermayesi sûfiler nezdinde bulunmaktadır”ce­vabını verdiklerini nakletmektedir.

İmam-ı Şafiî Hazretleri, Şeybân-ı Râ’i’nin huzu­runda anasının önünde diz çöken çocuğun duruş ve oturuşu gibi saygılı bir tavır içinde bulunurdu. İmam Ahmed b. Hanbel, İmam-ı Şafiî’nin yanında otururken bir gün Şeybân-ı Râ’i çıkageldi Ahmed b. Han­bel:

“Bu zat, zahiri ilimlerdeki eksikliğine rağmen ha­la batın ilmini elde etmeğe çalışıyor, bu yüzden ken­disine fıkhi birkaç mesele sormak istiyorum”deyin­ce İmam-ı Şafi:

“Bunu yapma!”dediyse de İmam Ahmed b. Hanbel kendisini alamayarak Şeybân-ı Râ’i’ye:

“Beş vakit namazdan birini kazaya bırakıp, bila­hare kaza edeceği zaman da bu vaktin hangisi oldu­ğunu unutan bir kimse hakkında ne dersin? Böyle bir kimse ne yapmalı ve nasıl davranmalıdır?”diye sordu.

O’nun: “Allah’tan gafil ve habersiz olarak yaşayan böyle bir kimse bu halinden vazgeçinceye ve gafleti unutuncaya kadar cezalandırılmalıdır.” şeklindeki ce­vabı karşısında Ahmed b. Hanbel kendinden geçerek yığılıp kaldı. Ayılınca İmam-ı Şafiî:

“Ben sana O’na karşı gelmemeni söylememiş miydim?”dedi.

Başka bir zaman da develerin zekâtının nasıl ve­rilmesi gerektiğini sordu ve şu cevabı aldı:

“Fıkhın sadece ilmiyle uğraşan sizlere göre her beş deveye karşılık bir koyun verilir. Ama bize göre beş devenin beşi de, hatta varsa koyun da zekât ola­rak verilir.”buyurdu.

“Bu konuda delilin nedir ve dayanağın kimdir?”diye sorulunca da:

“İmamım Ebû Bekri’s-Sıddık’tır. Zira O, bir mücahede sırasında elin­de ve avucunda ne varsa hepsini ordunun teçhizi için Rasûlullâh’a arz ettiğinde, kendisine:

‘Senin ve ehl ü ıyâlin (ailen) için geride ne bıraktın?’ diye sorulunca:

“Evet, onlar için Allah ve Rasûlü’nü bıraktım…”cevabını lüt­fetti.

Bunun üzerine huzurda bulunanlar hayret ve şaşkınlık içinde kaldılar. Şeybân-ı Râ’i bir ümmi idi. Ümmisinin hali böyle olunca, âlim olan sûfilerin durumunu buna göre düşünmek ve takdir etmek gere­kir.

 

Kaynak: Ömer Ziyaüddin Dağıstanî, Tasavvuf ve Tarikatlarla İlgili Fetvalar